نيّت

سؤال 1123. اگر شخصي در موقع مغرب بداند که مي‌خواهد نماز مغرب بخواند، ولي اشتباهاً در ذهنش بگذرد يا بگويد که چهار رکعت نماز ظهر مي‌خوانم و تکبير بگويد، آيا نماز او صحيح است يا بايد مجدّداً نيّت کند و تکبير بگويد؟

کفایت می‌کند.

سؤال 1124. چگونه مي‌توان نيّت خود را براي خداي سبحان خالص کرد؟

اگر عبادت را برای خدا به‌جای آورد، مرتبۀ‌ اوّل خلوص را به دست آورده است و مراتب دیگر، احتیاج به مجاهدت‌هاي دینی دارد.

سؤال 1125. آیا در نیّت نماز و سایر اعمال لفظ قربة‌الی‌الله که به زبان آید یا قلباً به آن توجّه شود لازم است یا نیّت لازم نیست؟

همين مقدار که توجّه به انجام عمل براي رضاي خدا دارد، براي نيّت کافي است و نيّت زباني يا از قلب گذراندن لازم نيست.

سؤال 1126. اگر انسان بخواهد در محيطي نماز بخواند که زياد امکان ريا وجود دارد، چه بايد بکند؟ آيا بايد محلّ نماز خود را تغيير دهد؟

لازم نیست محل را ترک کند و همین مقدار که برای خداوند اعمال را به‌‌جا بیاورد، کفایت می‌کند.

سؤال 1127. اگر شخصي وقتي در خانه و تنها نماز مي‌خواند، حدود 20 دقيقه نمازش طول مي‌کشد، ولي متعارف مردم 4-5 دقيقه است، مي‌تواند به همان صورت که در منزل نماز مي‌خواند در مسجد و اجتماع يا جماعت هم بخواند؟ آيا اين‌کار ريا محسوب مي‌شود؟

ریا نیست.

سؤال 1128. کسي که در نماز به نيّت آموزش کسي که حمد و سوره‌اش را غلط مي‌خواند، حمد و سورۀ‌ خود را بلند بخواند، آيا نمازش صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1129. بازگرداندن نيّت نماز در حين نماز، از نماز واجب به نافله، چه حکمی دارد؟

جایز نیست، مگر داعي عقلايي داشته باشد.

سؤال 1130. بازگرداندن نیّت نماز، در حین نماز، از نماز قضا به نماز قضاي ديگر، مثلاً قضاي صبح به قضاي نماز مغرب، چه حکمی دارد؟

جايز نيست.

سؤال 1131. بازگرداندن نیّت نماز، در حین نماز، از واجب به واجب دیگر یا از نافله به واجب، چه حکمی دارد؟

جایز نیست، ولی اگر در نماز واجب، اشتباهاً نیّت نماز بعدی کند و بعد یادش بیاید، مي‌تواند به نماز قبلی عدول کند.

سؤال 1132. حکم عدول از نافله به نافلۀ‌ ديگر چيست؟

جايز نيست.

سؤال 1133. اگر شخصي از نماز مغرب به نماز عشاء عدول کند و پس از خواندن قسمتي از نماز به نيّت نماز عشاء، يقين کند که نماز مغرب را نخوانده بوده و نيّت را به نماز مغرب برگرداند، نماز او چه حکمي دارد؟

باطل است.

سؤال 1134. اگر کسي بعد از نماز دچار عجب و ريا شود، آيا نماز او صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1135. اگر هنگام نماز، ديگران متوجّه نمازگزار شوند و اين امر، موجب خوشحالي دروني نمازگزار گردد، آيا نماز او صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1136. چنانچه‌ کسي حین نماز، بين ادامۀ‌ نماز يا قطع آن ترديد کند، آيا نمازش باطل مي‌شود؟

باطل نیست.

سؤال 1137. اگر نمازگزار در يک لحظه شک کند که چه‌ نمازي ‌مي‌خواند‌ و پس از آن يادش بيايد، آيا نماز صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1138. نمازگزاري که در وقت وسعت، نيّت ما في‌الذّمّه مي‌کند، آيا نمازش صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1139. نمازي که معمولاً پس از زيارت امام‌زادگان خوانده مي‌شود، بايد با چه نيّتي باشد؟

نماز هدیه برای آن امام یا امامزاده است، بلکه اين نماز هدیه را سر قبر علماء و مؤمنین و همۀ‌ شیعیان می‌توان خواند.

سؤال 1140. اگر کسي در نماز اين‌گونه نيّت کند که: «اگر نماز قضا دارم براي خودم و اگر ندارم براي پدرم و اگر ندارد، براي مادرم باشد»، صحيح است يا خير؟

صحیح است.

سؤال 1141. ترک يا انجام عمل، به خاطر حرف مردم و خرده‌گيري آنان، آيا ريا محسوب مي‌شود و مبطل نماز است؟ مثلاً شخصي به خاطر حرف ديگران، روي پاي چپ که از مستحبّات تشهّد است، ننشيند، يا چون ديگران نماز او را مي‌بينند، قنوت را انجام دهد و الاّ اگر تنها بود، قنوت نمي‌خواند.

هیچ کدام از این‌ها ریا نبوده و مبطل عمل نیست.

سؤال 1142. در نیّت نماز جماعت، باید نام امام جماعت ذکر شود؟ آیا باید حتماً مأموم بداند به چه کسی اقتدا می‌کند یا خیر؟

همین مقدار که اطمینان داشته باشد امام جماعت عادل است، کفایت می‌کند.

سؤال 1143. نماز مغرب و عشاء بعد از نیمه شب شرعی، به چه نیّتی باید خوانده شود؟

تا اذان صبح به نیّت ادا خوانده مي‌شود.

تکبیرة الاحرام

سؤال 1144. آیا تکبیرات قبل و بعد از رکوع و سجود، باید در حال حرکت گفته شود یا در حال سکون؟

بهتر است در حال آرامش بگويد؛ ولی اگر در حال حرکت به‌جا آورد، نماز باطل نمی‌شود.

سؤال 1145. تکبیرة‌الاحرام را باید بلند گفت یا آهسته؟ آیا این حکم برای مردان و زنان و در نمازهاي مختلف، تفاوتی دارد؟

تفاوت ندارد.

سؤال 1146. اگر در نماز جماعت به آخر رکوع امام برسیم، آیا باید بین تکبیرة‌الاحرام و رکوع مقداری فاصله باشد یا برای اینکه به نماز برسیم، مي‌توانیم فوراً به رکوع برویم؟

مي‌توانید فوراً به رکوع بروید.

سؤال 1147. بلندکردن دست‌ها در موقع تکبيرة‌الاحرام آيا مُخلِّ سکون لازم در موقع تکبير نيست؟

مخل نیست.

سؤال 1148. طريقۀ‌ گفتن ذکر تکبيرة‌الاحرام و هم‌زمانیِ بلندکردن دست با آن‌را توضيح فرمایید؟

باید صحیح باشد و به هر ترتیبی باشد، اشکال ندارد.

سؤال 1149. آیا پس از هر رکن نماز، باید الله‌اکبر بگويیم و دست‌ها را بالا ببریم یا فقط گفتن اذکار وارد شده مثل «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه‏» کافی است؟

واجب نیست، ولی مستحب است.

سؤال 1150. کسي که دعاي «يَا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاكَ الْمـُسِي‏ء ...» را بعد از تکبير مي‌خواند، اگر قسمتي از آن را فراموش کند يا اشتباه بخواند، آيا به نماز او خللي وارد مي‌شود؟

اشکالی ندارد.

سؤال 1151. آيا گفتن هفت تکبير در ابتداي نماز، مستحبّ است؟

مستحبّ است.

سؤال 1152. در هنگام گفتن تکبير و بالاآوردن دست‌ها تا مقابل گوش‌ها، آيا لازم است حتماً کف‌‌‌دست رو به قبله باشد؟

لازم نیست.

سؤال 1153. اگر در موقع تکبیرة‌الاحرام در اثر فشار جمعيّت، يا تنه زدن ديگري، کمي بدن انسان تکان بخورد، آيا تکبير صحيح است يا بايد آن را اعاده کند؟

صحیح است.

سؤال 1154. آيا اتّصال تکبيرة‌الاحرام به بسم الله سورۀ‌ حمد، اشکال دارد؟

بهتر است متّصل نباشد.

سؤال 1155. کسي که مي‌خواهد نشسته نماز بخواند، آيا بايد حتماً براي تکبيرة‌الاحرام اوّل نماز بايستد، تکبير بگويد و سپس بنشيند و نماز خود را بخواند؟

لازم نيست بايستد.

قیام

سؤال 1156. کسی که قسمتی از پای او را در عمل جرّاحی بریده‌اند و باید با تکیه بر عصا بایستد، یا کسی که فقط با پای مصنوعی مي‌تواند بایستد، واجب است ایستاده نماز بخواند یا نشسته هم صحیح است؟

اگر بتواند بایستد و مشقّت نداشته باشد، بایستد و الاّ نشسته نماز بخواند.

سؤال 1157. کسی که به طور کامل نمی‌تواند بایستد و نماز بخواند، ولی می‌تواند بر روی زانوهای خود بایستد، آیا باید به این صورت نماز بخواند یا به حالت نشسته؟

لازم نیست روي زانو‌هاي خود بايستد.

سؤال 1158. چگونه می‌توان تشخیص داد که ایستاده نماز خواندن برای فردی مشقّت دارد؟ آیا ملاک ناتوانی کلّی است، یا سخت‌بودن یا مضربودن یا خوف ضررداشتن؟

مناط نتوانستن به‌طور متعارف است.

سؤال 1159. نظر حضرتعالي دربارۀ‌ شیوۀ‌ نمازخواندن روي صندلي، براي کساني که قادر به ايستادن هستند، ولي نمي‌توانند رکوع و سجود را انجام دهند، چيست؟

ایستاده نماز بخوانند و رکوع کنند و براي سجده روی صندلی بنشينند و مهر را روی میز بگذارند.

سؤال 1160. اگر عمداً یا سهواً یا جهلاً در نماز، یک پای انسان از زمین بلند شود و پس از کمی به حالت قبلی برگردد، صدمه‌ای به صحّت نماز وارد مي‌شود؟

ضرر نمي‌زند.

سؤال 1161. الف) شخصي مي‌تواند با پاي مصنوعي بايستد و نماز بخواند. امّا در به‌جاآوردن رکوع ناتوان است، آيا لازم است بايستد و براي رکوع بنشيند؟

اگر می‌تواند، باید بایستد.

ب) اگر وظيفۀ‌ وي ايستاده باشد و او چندين سال کاملاً نشسته نماز مي‌خوانده است، اکنون چه تکليفي دارد؟

از این به بعد باید ایستاده نماز بخواند.

سؤال 1162. بیماری که در ایستادن خوف ضرر برای او وجود دارد، مي‌تواند نشسته یا اگر نشد خوابیده نماز بخواند‌؟

جایز است.

سؤال 1163. بیماري که مجبور است نماز خود را خوابیده بخواند، باید پای او را رو به قبله باشد یا سر او‌؟ رکوع و سجود را چگونه به‌جا بیاورد‌؟

نظیر محتضر بخوابد و با ایما و اشاره نماز بخواند.

سؤال 1164. کسی‌که به‌ اندازۀ‌ یک رکعت قدرت ایستادن ندارد، ولی قسمتی از آن‌ را مي‌تواند بایستد و مجبور است بقیّه را بنشیند، در این صورت چگونه باید نماز بخواند؟

هر طور که مشقّت نداشته باشد، بخواند.

سؤال 1165. کسي‌که‌ مي‌خواهد مسيري را طي کند، آيا به دليل پيري و ناتواني يا ترس از اينکه نتواند به راه خود ادامه دهد، مي‌تواند نماز را نشسته بخواند؟

نمی‌تواند.

سؤال 1166. مکلّفی که به علّت ناتوانی، قدرت ایستادن در طول نماز را ندارد، ولی مقداری از آن را مي‌تواند ایستاده بخواند، باید به چه صورتی نماز بخواند‌؟ نشسته بخواند یا ایستاده یا ترکیبی از هر دو؟

اگر مشقّت نداشته باشد، ترکیبی از هر دو.

سؤال 1167. اگر ايستادن براي کسي مشقّت دارد، ولي او با تحمّل‌ مشقّت بايستد و نماز بخواند، آيا نماز وی صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1168. فردی که نشسته و روی زمین نماز مي‌خواند، باید دو زانو باشد یا در شرایط مساوی مي‌تواند چهار زانو بنشیند و نماز بخواند؟ اگر دو زانو نشستن برای او مشقّت دارد، چطور؟

هر طوری بنشیند، اشکال ندارد.

سؤال 1169. شخصی از درد پا رنج مي‌برد و نمي‌تواند ایستاده نماز بخواند، آیا باید روی صندلی نماز بخواند یا روی زمین بنشیند؟

هر کدام برای او آسان است، عمل کند.

سؤال 1170. کسي که نشسته نماز مي‌خواند، آيا لازم است ذکر «بِحَوْلِ اللهِ» را بگويد؟

لازم نیست.

سؤال 1171. آیا در تنگی وقت، کسي مي‌تواند برای درک تمام نماز در وقت، نماز را به صورت نشسته بخواند؟

نمی‌تواند.

قيام متّصل به رکوع

سؤال 1172. آيا پس از حمد و سوره، گفتن يک مرتبه «کَذلِک اللهُ رَبّي» براي تحقّق قيام متّصل به رکوع کفايت مي‌کند يا بايد بيشتر صبر نمود؟

قیام متّصل به رکوع، صبر بعد از حمد و سوره نیست و مي‌تواند بدون صبر به رکوع رود. معنای قیام متّصل به رکوع این است که رکوع و قیام، متّصل به یکدیگر باشد و معمولاً هم متحقّق می‌شود.

سؤال 1173. آيا کسی پس از قنوت مي‌تواند بلافاصله به رکوع برود يا بايد کمي صبر کند؟

می‌تواند.

سؤال 1174. قیام بعد از رکوع باید چه مقدار باشد؟ اگر کسی طولانی قیام کند، اشکال دارد؟

باید متعارف باشد.

سؤال 1175. کسي که با عجله نماز مي‌خواند، اگر پس از رکوع نايستد و در حالت نيمه‌ايستاده به سجده رود، نماز او چه حکمی دارد؟

باطل است.

سؤال 1176. این که در رساله توضیح المسائل می‌فرمایید: «قیام متّصل به رکوع، یک امر قهری است و گفتنی یا به‌جاآوردنی بلکه متوقّف بر نیّت هم نیست»، به چه معنايي است؟

یعنی وقتی در حالت قیام به رکوع رفتید، قیام شما پهلوي رکوع شما واقع می‌شود و قیام متّصل به رکوع انجام شده است.

سؤال 1177. کسي که فقط مي‌تواند بايستد و رکوع و سجود را در حال نشسته انجام مي‌دهد، قيام متصل به رکوع را چگونه بايد انجام دهد؟ آيا پس از آنکه براي رکوع نشست، لازم است پس از آن بايستد و سپس براي سجده بنشيند و به سجده رود؟

لازم نیست.

قرائت

سؤال 1178. آیا مي‌شود حمد یا سوره را در نماز واجب یا مستحب، از روی قرآن قرائت کرد؟

مانعی ندارد.

سؤال 1179. آیا بین حمد و سوره، یا اوّل و آخر آن، قرائت قرآن یا اذکار مستحب، جایز است؟

اگر از خود درآوری باشد، جایز نیست.

سؤال 1180. آيا اضافه‌ کردن لفظ «اللّعين» در جملۀ‌ «أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏» قبل از قرائت سورۀ‌ حمد، اشکال دارد؟

جایز است.

سؤال 1181. با توجّه به اين‌که برخي تلفّظ کلمۀ‌ «صراط» را با «س» و «ص» هر دو صحيح مي‌دانند، اگر نمازگزار با هر يک از دو تلفظ بخواند، آيا نماز او صحيح است؟

مطابق آنچه در قرآن است، باید تلفّظ شود.

سؤال 1182. آیا نیّت «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» سوره، باید متعلّق به همان سوره باشد، یا مي‌شود بعد از گفتن «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» تصمیم بگیریم چه سوره‌ای بخوانیم؟

جایز است، ولی اگر به قصد سوره‌ای «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» بگوید، باید همان سوره را بخواند.

سؤال 1183. قرائت نماز به چه صورتي صحيح است؟ آيا بايد قواعد تجويدي در تلفّظ حروف رعايت شود؟ مثلاً تلفظ حروف «ض»، «ذ»، «ظ» بايد چگونه باشد؟

قرآن و به خصوص نماز، بايد به صورت صحيح خوانده شود و مراعات قواعد تجويدي خوب است، ولي لازم نيست و همين مقدار که کلمات از يکديگر عرفاً تميز پيدا کند و عرف‌پسند باشد، کفايت مي‌کند.

سؤال 1184. آیا رعایت دو مدّ لازم که در «وَ لاَ الضَّالِّينَ» وجود دارد، واجب است؟

خوب است، ولی واجب نیست.

سؤال 1185. آیا در نماز، ادغام کردن نون ساکنه و تنوین در حروف «یرملون» مثل «وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ» واجب است‌؟

خوب است، ولی واجب نیست.

سؤال 1186. کلمۀ‌ «کفوا» در آیۀ‌ شریفه «وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ» به چهار صورت خوانده مي‌شود. آیا مي‌شود این کلمه را به هر کدام از این چهار صورت در نماز قرائت کرد؟

باید به صورت «کُفُوًا» خوانده شود.

سؤال 1187. تکرار بعضي از کلمات يا‌ آيات در حمد و سورۀ‌ نماز، براي توجّه بيشتر، چه حکمي دارد؟

اشکال ندارد.

سؤال 1188. آیا در نمازهای مستحب و نوافل هم بعد از حمد، باید یک سورۀ‌ کامل خواند؟ یا قسمتی از یک سوره یا اصلاً حمد تنها کفایت می‌کند؟

حمد تنها کفایت مي‌کند، ولی اگر سوره می‌خواند، باید تمام بخواند.

سؤال 1189. آيا قرائت سوره‌هاي طولاني مثل سورۀ‌ بقره در نماز واجب، که گاهي يکي دو ساعت طول مي‌کشد، سبب خروج از نماز نيست؟

بهتر است نخوانند.

سؤال 1190. وقتي انسان در نماز سوره‌هاي توحيد يا کافرون را مي‌خواند، آيا مي‌تواند در حين قرائت آن را رها کند و سورۀ‌ ديگري را شروع نمايد؟ دربارۀ سوره‌هاي ديگر چطور؟

در توحيد و کافرون نمي‌تواند و در ساير سوره‌ها می‌تواند، ولي بهتر است اين کار را نکند.

سؤال 1191. در نماز، خواندن سورۀ‌ قريش بعد از سوره فيل، يا سورۀ‌ انشراح بعد از ضحي، مستحب است يا واجب؟ درباره خواندن «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» بین دو سوره، چه باید کرد؟

بايد دو سوره را با هم بخواند، با بسم‌الله اوّل هر سوره، ولی سورۀ‌ دیگري بخواند، بهتر است.

سؤال 1192. اگر کسي نمي‌دانسته سوره‌هاي فيل و قريش و نيز ضحي و انشراح را بايد در نماز پشت سر هم بخواند، و در بعضي از نمازهاي خود يکي از آن‌ها را خوانده است، اکنون چه وظيفه‌اي دارد؟

نماز او صحیح است.

سؤال 1193. کسي که بعد از قرائت حمد، اشتباهاً يکي از سوره‌هاي سجده‌دار را قرائت کند و پس از قرائت آيۀ‌ سجده متوجّه شود، چه وظيفه‌اي دارد؟ آيا نماز او صحيح است و مي‌تواند به‌ آن سوره اکتفا کند؟

می‌تواند و باید بعد از نماز، سجده را به‌جا آورد.

سؤال 1194. اگر در حين حمد و سوره کلمه‌اي غلط خوانده شود، آيا فقط تکرار همان کلمه لازم است يا بايد آيه را از اوّل بخوانیم؟

آیه را از اوّل بخوانید.

سؤال 1195. اهل سنّت در نماز بعد از حمد «آمين» و شيعيان «الحمد لله» مي‌گويند، چرا «آمين» سنّي‌ها مبطل نماز است، ولي «الحمد لله» شيعيان مستحب؟ 

گفتن «الحمدلله» یک دستور از امام صادق(سلام‌الله‌علیه) است که مستحبّ است به آن عمل شود و فرمايش امام معصوم(سلام‌الله‌علیه)، چرا ندارد و الاّ باید برای هر دستوری، چرايی بگویند. در ضمن آمين چون به قصد جزئيّت نماز گفته مي‌شود، مبطل نماز است، ولي «الحمدلله» صرفاً به عنوان يک ذکر، نه جزئيّت، بيان مي‌گردد.

سؤال 1196. آیا مخارج حروف در اذکار مستحب هم باید رعایت شود و اگر رعایت نشود، به صحّت نماز صدمه مي‌زند؟

باید حتّی در خواندن قرآن چه رسد در نماز، عرف‌پسند باشد و اندکی مخارج حروف مراعات شود.

سؤال 1197. زني وقتي در حال نماز است بعضي مواقع بدون اينکه خود بفهمد، برخي آيات حمد را جا مي‌اندازد، ولي در غير نماز معمولاً کامل مي‌خواند. آيا لازم است هميشه در موقع نماز، کسي کنارش باشد و حمد او را تصحيح کند، يا همان که مي‌خواند، کفايت مي‌کند؟

لازم نیست.

سؤال 1198. اگر انسان بفهمد ديگری نماز خود را غلط مي‌خواند، آیا لازم است به او تذکّر دهد؟

لازم نیست.

سؤال 1199. در قرائت بسياري از مردم، «وصل به سکون» ديده مي‌شود؛ مثلاً آيات سورۀ‌ حمد را با سکون حرف آخر آيه و بدون وقف مي‌خوانند؛ اين‌گونه قرائت کردن براي کسي که جاهل است، چگونه است؟ با علم و آگاهي به اين مسئله، آيا کسي مي‌تواند اين‌گونه حمد و سورۀ‌ خود را قرائت کند؟

وقف به حرکت و وصل به سکون، نماز را باطل نمی‌کند، ولی اين کار را نکند، بهتر است.

سؤال 1200. کسي که يک عمر قرائت نمازش را غلط خوانده است، مثلاً به‌جاي «صراط المستقيم»،‌ «صراط المستقين» مي‌گفته است، نمازهای او چه حکمی دارد؟ آيا پس از متوجّه شدن اشتباهات خود، بايد همۀ‌ نمازهاي خود را قضا کند؟ آيا تفاوتي بين جاهل قاصر و مقصّر در این خصوص وجود دارد؟

نمازهای او قضا ندارد، چه جاهل قاصر باشد چه مقصر.

سؤال 1201. کسي که در صحّت اذکار و قرائت نماز زياد شک مي‌کند و تکرار مي‌کند، آيا نمازش باطل است؟

باید به شکّ خود اعتنا نکند.

سؤال 1202. اگر در حين قرائت حمد يا سوره شک کند که آيه قبل را خوانده است يا خير، يا اصلاً آيۀ‌ قبلي را درست قرائت کرده يا نه، چه وظيفه‌اي دارد؟

وظیفه‌ای ندارد و به شکِّ خود اعتنا نکند.

سؤال 1203. اگر شخصي پس از حمد سوره‌اي را شروع کند، ولي در حين قرائت متوجّه شود که بعضي از آيات آن را فراموش کرده است، چه وظيفه‌اي دارد؟

بر گردد و صحیح بخواند.

سؤال 1204. آيا بعد از حمد يا سورۀ‌ نماز، مي‌توان «صدق الله العلي العظيم» گفت؟

نمی‌تواند.

سؤال 1205. در نماز واجب، براي توجّه بيشتر يا جبران بي‌توجّهي، آيا مي‌توان سورۀ‌ حمد را دومرتبه خواند و پس از آن سوره خواند؟

نمی‌تواند، حتّی در نمازهای مستحبّ هم نمی‌تواند.

رکوع

سؤال 1206. اگر کسي در حين گفتن ذکر رکوع‌، يکي از دست‌ها يا هر دو دست خود را از زانو بردارد، آيا نماز صحيح است؟ اگر عمداً يا جهلاً باشد، تفاوتي در حکم مي‌کند؟

نماز صحیح است، و لو عمداً باشد.     

سؤال 1207. اگر در حين رکوع کسي عمداً يا سهواً پاي خود را بلند کند و تعادلش کمي به هم بخورد، آيا نماز او صحيح است؟

نماز صحیح است.

سؤال 1208. گفتن ذکر رکوع يا سجود در نماز، بدون رعايت قواعد تجويدي، چه حکمی دارد؟

نماز صحیح است، ولی خلاف مراعات ادب در نماز است.

سؤال 1209. گاهی از اوقات دیده شده که افرادی مقداری از اوّل یا آخر ذکر رکوع و سجود را در حال حرکت مي‌گویند، نماز این افراد، چه حکمی دارد؟

نماز باطل است.

سؤال 1210. آیا رکوع و سجود نماز مستحب و نوافل را مي‌توان بدون خم شدن یا به سجده‌رفتن یا حتّی درحال راه‌رفتن به‌جا آورد؟

اگر در حال راه‌رفتن یا خوابیدن است، خم شدن لازم نیست، ولی در نماز ایستاده یا نشسته، لازم است.

سؤال 1211. اگر پس از خواندن ذکر واجب در رکوع و سجود، ذکر مستحب به صورت غلط خوانده شود، به صحت آن نماز لطمه‌ای وارد مي‌شود‌؟

نماز صحیح است.

سؤال 1212. آیا مي‌توان اذکار رکوع و سجود را به فارسی خواند؟

جایز نیست.

سؤال 1213. آيا بعد از ذکر رکوع يا سجده، مي‌توان به فارسي يا هر زبان ديگري ذکر گفت يا دعا خواند؟

جایز است، ولی عدم مراعات ادب در نماز است.

سؤال 1214. اگر عمداً يا سهواً ذکر رکوع در سجده و ذکر سجده در رکوع گفته شود، آيا نماز صحيح است و کفايت مي‌کند؟

صحیح است.

سؤال 1215. در نماز جعفر طيّار، آيا تسبيحات، از ذکر رکوع و سجود کفايت مي‌کند؟

کفایت می‌کند.                 

سؤال 1216. آيا در رکوع يا سجود، مي‌توان به‌‌جاي اذکار وارده، فقط يک مرتبه صلوات فرستاد؟ آيا صلوات کفايت از ذکر رکوع و سجود مي‌کند؟

کفایت می‌کند، ولی خلاف احتیاط است.

سؤال 1217. در سجده و رکوع، پس از ذکر واجب، گفتن چه اذکاري فضيلت دارد؟

همان اذکار را تکرار کند و صلوات هم بفرستد.

سؤال 1218. کسي که قبل از رفتن به سجده شک کند که رکوع را انجام داده است يا نه، چه وظيفه‌اي دارد؟

اگر از رکوع گذشته باشد، نماز صحیح است و برگشت لازم نیست.

سجود

سؤال 1219. آیا هنگام سجده، گذاشتن کف دست بر زمین، انگشتان را هم شامل می‌شود؟

شامل نمی‌شود، ولی گذاشتن انگشتان بهتر است.

سؤال 1220. اگر در سجده، موی سر، مانع از تماس پیشانی و مهر شود، چه باید کرد؟

اگر مي‌تواند مو را عقب یا کنار بکشد و الاّ نماز باطل است.

سؤال 1221. اگر بعد از سربرداشتن از سجده، مهر و پیشانی آلوده به خون جوش یا زخم شود، نماز چه حکمی دارد؟

اگر به مقدار همان جوش باشد و خشک هم باشد، باز مي‌تواند بر آن سجده کند.

سؤال 1222. اگر جوش یا زخم روی پیشانی باشد، می‌توان یک قسمت مثل کنار پیشانی را روی مهر گذاشت یا حتماً باید وسط پیشانی باشد؟

می‌توان با کنار پیشانی سجده کرد.

سؤال 1223. روی بعضی از سجّاده‌ها و مهرهای نماز، عکس بارگاه ائمّه(سلام‌الله‌علیهم) کشیده شده است، آیا نماز روی آن‌ها جايز است؟

جایز است، ولی اگر نباشد بهتر است.

سؤال 1224. اگر در سجده پیشانی دوبار به مهر بخورد، دو سجده حساب مي‌شود؟

اگر بدون اراده باشد، یک سجده محسوب مي‌شود.

سؤال 1225. اگر در موقع سجده محل قرارگرفتن دست‌ها جايي باشد که پستي و بلندي کمي دارد، يا سوراخ‌هاي ريزي در کف وجود دارد که کف دست کامل روي زمين قرار نگيرد، آيا نماز صحيح است؟

صحیح است.

سؤال 1226. اگر پس از ذکر در سجدۀ‌ نماز واجب، اين عبارت زیارت عاشورا «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي شَفَاعَةَ الْحُسَيْنِ...» تا پايان خوانده شود، چه حکمی دارد؟

جایز است، بلکه خیلی خوب است.

سؤال 1227. اگر در سجده علاوه بر هفت عضو واجب، اعضاء دیگر مانند آرنج دست با زمین برخورد داشته باشد، چه حکمی دارد؟

نماز باطل نیست.

سؤال 1228. اگر کسی در شرایط عادی روی فرش یا موکت سجده کند، نمازش صحیح است؟

نماز او باطل است.

سؤال 1229. در سجده، حدّاقل چه مقداري از پيشاني بايد روي محلّ سجده قرار بگيرد؟ آيا سجده بر يک تکّۀ‌ سنگ خيلي کوچک هم صحيح است؟ به عبارت ديگر، اندازۀ‌ مهر نماز، باید حدّاقل چقدر باشد؟

به مقدار گودی کف دست، تقريباً به اندازۀ‌ يک دوريالي کفايت مي‌کند.

سؤال 1230. در نمازهای مستحبّی و نوافل هم لازم است حتماً سجده روی چیزهای جايز باشد؟

لازم است.

سؤال 1231. سجده بر طرفي از مهر که روي آن نوشته يا عکس بارگاه امام حسين(سلام‌الله‌علیه) وجود دارد، چه حکمی دارد؟

جایز است.

سؤال 1232. اگر تسبيح تربت را دور هم جمع کرده و روي آن سجده کنند، آيا سجده صحيح است؟

صحیح است.       

سؤال 1233. مُهرهايي که در دستگاه رفع شک قرار دارد، موقع سجده کمي فرو مي‌رود تا ثابت شود، سجده بر اين‌گونه مهرها، با توجّه به اينکه ابتدا حرکت مي‌کنند، چه حکمی دارد؟

بعد از استقرار اشکال ندارد.

سؤال 1234. کسی که از درد پا رنج مي‌برد و نمي‌تواند بین دو سجده کامل بنشیند آیا مي‌تواند سر از سجده بر دارد و با کمی تأمّل دو باره به سجده برگردد؟

اگر نشستن براي او مشکل است، می‌تواند.

سؤال 1235. آيا سجده بر «گچ خام» و «گچي که از ديوار جدا شده» جايز است؟

جایز است؛ ولی در مورد گچ خام، خلاف احتیاط است.

سؤال 1236. سجده بر روي کاغذهاي امروزي که معلوم نيست حتماً از چوب است يا مواد شيميايي و صنعتي، چه حکمی دارد؟

باید بداند از چوب است.

سؤال 1237. سجده بر کاغذي‌ که نوشته‌هاي زيادي روي آن وجود دارد، اعم از چاپ شده، مثل کتاب، يا با مداد و خودکار نوشته شده باشد، چه حکمی دارد؟

جایز است، ولی نباشد بهتر است.

سؤال 1238. با توجّه به صحّت سجده بر کاغذ، نظر شريف حضرتعالي در مورد سجده بر «پول کاغذي» چيست؟

جایز است، ولی خلاف احتیاط است.

سؤال 1239. سجده کردن بر «آسفالت» چه حکمي دارد؟

جایز نیست، مگر قیر آن رفع شده باشد.

سؤال 1240. آيا سجده بر «کاشي»، «نمک‌زار»، «شيشه»، «فرش و گليم»، «حصيرهاي پلاستيکي»، «ناخن بزرگ شست دست» و «رو و پشت دست» جايز است؟

در کليّۀ‌ موارد، سجده صحیح نیست.

سؤال 1241. آيا سجده بر «برگ درختان ميوه‌دار»، «حصير چوبي و حصيرهايي که با گياهان بافته مي‌شود»، «میوۀ‌ غیرخوردنی»، «قسمتي از ميوۀ‌ خوردني که قابل خوردن نيست؛ مثل پوسته و هسته»، «روي چمن»، «کاغذ رنگي»، «کاغذ گلاسه»، «خشت»، صحيح و جايز است؟

در کليّۀ‌ موارد، سجده صحیح است.

سؤال 1242. سجده بر مهري که روي آن سياه شده و يک لايه از چرک روي آن قرار گرفته است، چه حکمی دارد؟

اگر جرم‌دار باشد، جایز نیست، ولی ادب نماز اقتضا می‌کند سیاه هم نباشد.

سؤال 1243. سجده بر روي مهري که در وسط آن آينه قرار دارد، چه حکمی دارد؟

جایز است، ولی نباشد بهتر است.

سؤال 1244. اگر در دست نمازگزار انگشتری از جنس سنگ‌ یا فیروزه یا عقیق باشد، آیا می‌تواند بر آن سجده کند؟

روی سنگ جایز است، ولي بايد نگين انگشتر، خيلي بزرگ باشد، امّا بر عقیق و فیروزه نمی‌تواند.

سؤال 1245. نمازخواندن با مهر يک مسجد يا حسينيه، در مسجد يا حسينيّۀ‌ ديگر چه حکمی دارد؟

جایز است.

سؤال 1246. نماز مستحب در روضۀ‌ نبيّ‌اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) با سجده بر روي فرش افضل است يا خواندن نماز در جاهاي ديگر مسجد براي اين‌که بتواند روي سنگ‌ها سجده کند؟

اگر بتواند روي سنگ‌ها سجده کند، بهتر است.

سؤال 1247. کسي که سجده را روي صندلي انجام مي‌دهد يا مهر را بلند مي‌کند و به‌ پيشاني مي‌گذارد، آيا لازم است اعضاي ديگر سجده را نيز روي زمين قرار دهد؟

لازم نیست، ولی اگر روی صندلی و میز می‌خواند، دست‌ها را هم روی صندلی یا میز بگذارد.

سؤال 1248. اگر کسي سهواً در نماز چهار رکعتي، در هر چهاررکعت يکي از سجده‌ها را به‌جا نياورده باشد، تکليف نماز او چيست؟

باید بعد از نماز برای هر سجده‌ای که به‌جا نیاورده است، قضاي سجده و سجدۀ‌ سهو به‌جا آورد.

سؤال 1249. شخصی که به‌صورت نشسته نماز مي‌خواند و روي صندلي سجده مي‌کند، آيا مي‌تواند با کفش نماز بخواند؟

می‌تواند.

سؤال 1250. اگر شخصي بعد از نماز متوجّه شود که در يکي از رکعات سه سجده به‌جا آورده است، آيا نماز او صحيح است؟

نماز صحیح است.

سؤال 1251. نمازگزاري که بيني خود را روي مهر قرار مي‌دهد، اگر در حين سجده و قرار گرفتن بيني روي مهر آن مهر را نيز ببوسد، آيا نماز او صحيح است؟

نماز صحیح است، ولی خلاف احتیاط است.

سؤال 1252. چنانچه کسي در حين سجده، از بين پاها به پشت سر خود نگاه کند، آيا نماز او باطل است؟

نماز باطل نيست.

سؤال 1253. خانمي پس از سر برداشتن از سجده متوجه مي‌شود که حجابش بين پيشاني و مهر حائل بوده است، چه وظيفه‌اي دارد؟

نماز صحیح است.

سؤال 1254. سجدۀ‌ شکر چه سجده‌ای است؟ آیا شرایطی که در سجدۀ‌ نماز باید رعایت شود، در سجدۀ‌ شکر هم معتبر است و باید رعایت شود؟

سجدۀ‌ شکر سجده‌ای است که در مواردي نظير بعد از نماز، یا در وقت رسيدن نعمت، يا دفع بلا و نظایر آن، به‌جا مي‌آورند و هیچ شرطی از شرایط سجده را ندارد.

سؤال 1255. برخي در بارگاه ائمّه(سلام‌الله‌علیهم)،‌ اقدام به عتبه‌بوسي مي‌کنند و پس از بوسيدن آن،‌ پيشاني خود را نيز روي زمين مي‌گذارند، آيا اين کار اشکالي دارد؟

جایز است، ولی چون بهانه دست دشمن داده می‌شود، نباشد بهتر است.

سجدۀ‌ واجب قرآن

سؤال 1256. نمازگزاری که بی‌اختیار در بین نماز، آيۀ‌ سجده را می‌شنود، چه وظیفه‌اي بر عهده‌اش می‌آید؟

بعد از نماز سجده کند. حتّی اگر عمداً بخواند، کار حرام کرده است، ولی نماز او صحیح است و بعد از نماز سجده کند.

سؤال 1257. کسي که يکي از سوره‌هاي سجده‌دار را از روي قرآن تلاوت مي‌کند،‌ وقتي آيۀ‌ سجده را مي‌خواند، براي احترام، قرآن را به آرامي مي‌بندد و کنار خود قرار مي‌دهد و سپس به سجده مي‌رود؛ آيا اين کار مانع سجدۀ‌ فوري به حساب مي‌آيد؟

این‌گونه چیزها مانع فوریّت نیست.

سؤال 1258. آيا شنيدن قسمتي از آيۀ‌ سجده‌دار، موجب وجوب سجده مي‌گردد، يا بايد آيه کامل شنيده شود؟

باید کامل شنيده شود.

سؤال 1259. آيا نوشتن آيۀ‌ سجده‌دار بدون قرائت آن، موجب وجوب سجده مي‌شود؟

لازم نیست.

سؤال 1260. آيا صرفاً به‌گوش رسيدن آيۀ‌ سجده، سجده را واجب می‌کند يا حتماً بايد به آن توجّه شود؟

صرف شنیدن، سجده را واجب می‌کند.

سؤال 1261. در سجدۀ‌ واجب قرآن، هر ذکری را مي‌توان گفت یا باید ذکر خاصّی گفته شود؟

ذکر لازم نیست، ولی ذکری بگوید، خوب است.

سؤال 1262. آیا انجام سجدۀ واجب قرآن، به وضو، قبله‌‌یابی، حجاب و سایر شرایط سجدۀ واجب نماز، نیاز دارد؟

شرایط سجدۀ واجب نماز را ندارد.

تشهّد

سؤال 1263. آیا در تشهد ، جايز است بگویم‌: «أشهد أن لا إله الّا الله و أشهد أنّ محمّدًا صلّی الله عليه و آله عبده و رسوله»‌؟

جایز نیست.

سؤال 1264. آیا خواندن شهادت ثالثه «اشهد انّ عليّاً ولیُّ الله» در تشهّد، جايز است؟

جایز نیست.

سؤال 1265. کسي که در نمازهاي چهار رکعتي خود تشهّد را به‌جا نياورده و جاهل قاصر باشد، نسبت به نمازهاي گذشته چه وظيفه‌اي دارد؟

نمازهای او قضا ندارد.

سؤال 1266. در برخي از روايات، ‌بعضي از جملات در تشهّد اضافه بر تشهّدي که در حال حاضر مشهور است، بيان شده است: مثلاً پس از شهادت اوّل بيفزايد: «الهاً واحداً احداً‌...» يا پس از شهادت دوّم بگويد: «ارسله بالهدی و دين الحق‌...»،‌ آيا بيان اين جملات از باب استحباب و ذکر، در تشهّد اشکالي دارد؟

اگر مردم از آن سوء استفاده نکنند، گفتن آن اذکار خوب است.

سؤال 1267. اگر شخصي پس از سجدۀ‌ آخر نماز،‌ بدون خواندن تشهّد، اشتباهاً سلام بدهد و پس از سلام‌ آخر يادش بيايد که تشهّد را نخوانده است، آيا پس از خواندن دوبارۀ‌ تشهد، بايد سلام را هم بدهد يا لازم نيست؟

اگر از حالت نماز بیرون رفته باشد، فقط تشهّد را با دو سجدۀ‌ سهو بخواند و اگر هنوز در حالت نماز است، بايد تشهّد و سلام را بخواند و دو سجدۀ‌ سهو برای سلام بیجا، به‌جا آورد.

سلام

سؤال 1268. اگر در سلام نماز، پس از پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) به امیرالمؤمنین یا ساير حضرات معصومین(سلام‌الله‌علیهم) هم سلام داده شود، اشکالی دارد؟

چون خود درآوری است، جایز نیست.

سؤال 1269. حضرتعالی بین سلام اوّل، دوّم و سوّم نماز، کدام را واجب و کدام را خاتمه دهندۀ‌ نماز مي‌دانید؟

«السّلام عليکم و رحمة الله و برکاته» واجب و «السّلام عليک ايها النبیّ و رحمة‌الله و برکاته» و «السّلام علينا و علی عباد الله الصالحين» مستحب است. و آنچه نمازگزار را از نماز خارج مي‌کند، «السّلام عليکم و رحمة الله و برکاته» است.

سؤال 1270. اگر سلام‌هاي نماز، عمداً يا سهواً جابه‌جا گفته شود، چه حکمي دارد؟

عمداً جایز نیست، ولی اگر سهواً باشد، نماز صحیح است.

سؤال 1271. آيا شک در سلام و تکرار دوبارۀ‌ آن، اشکالي دارد؟

اشکال ندارد.

سؤال 1272. اگر در نمازجماعت، مأموم زودتر از امام سلام بدهد، آیا در صحّت نماز، خللی وارد می‌شود؟

نماز باطل نمی‌شود، ولی خوب نیست.

تسبیحات اربعه

سؤال 1273. اگر به فتوای حضرتعالی یک‌بار گفتن تسبیحات اربعه کافی است، سه بار یا بیشتر گفتن آن چه حکمی دارد؟

به اندازۀ‌ سه مرتبه نه بیشتر، مستحب است.

سؤال 1274. در صورت شک در تعداد تسبیحات اربعه، چه کاری باید انجام داد؟

تکرار کند تا یقین کند.

سؤال 1275. آیا تعداد گفتن تسبیحات اربعه، باید حتماً فرد باشد یا مي‌توان تعداد زوج، مثلاً 2 یا 4 مرتبه هم آن را تکرار کرد؟

دو یا سه مرتبه باشد، کفایت مي‌کند، ولی چهار مرتبه به بالا جایز نیست.

سؤال 1276. در تسبيحات اربعه، پس از سه مرتبه، آيا با قصد مطلق ذکر، مي‌توان باز تسبيحات گفت؟

مي‌تواند.

سؤال 1277. خواندن سورۀ‌ حمد به‌جای تسبیحات اربعه در رکعت سوّم و چهارم نماز، چه حکمی دارد؟

اشکال ندارد.

سؤال 1278. اگر شخصي در رکعت سوّم يا چهارم نماز، به‌جاي تسبيحات اشتباهاً سورۀ‌ حمد را بخواند و قبل از رکوع يادش بيايد، آيا نماز او صحیح است؟

نماز صحیح است.

قنوت

سؤال 1279. آیا هنگام قنوت واجب است دست‌ها را پهلوی هم و مقابل صورت بگیریم‌؟ اگر کسی دستش را بالا نیاورد یا دست‌ها را با فاصله بگیرد، حکم قنوت و نمازش چيست؟

اشکال ندارد، گرچه بهتر است دو دست را پهلوی یکدیگر و در مقابل صورت بگیرد.

سؤال 1280. با توجّه به اینکه قنوت مستحب است، آیا غلط خواندن بخشی یا همۀ اذکار آن، به صحّت نماز صدمه می‌زند؟

نمي‌زند.

سؤال 1281. بعضی افراد در قنوت نگین انگشتر خود را به طرف صورت بر مي‌گردانند‌، آیا این عمل مستحب است یا اصلاً جايز است یا خیر‌؟

مانعی ندارد.

سؤال 1282. آيا بلند و آهسته خواندن قنوت هر نماز، باید تابع جهر و اخفات قرائت همان نماز باشد یا تفاوتي ندارد؟

تفاوت ندارد.

سؤال 1283. آیا می‌شود در قنوت نماز واجب، مستحب و نوافل، به فارسی یا هر زبان دیگری غیر عربی، دعا کرد؟

جایز است، ولی خوب نیست.

هر حاجت مشروعي از خداوند بخواهد، خوب است.

سؤال 1285. به‌ نظر مبارک حضرتعالی، بهترین ذکر و دعایی که مي‌توان در قنوت خواند، چیست؟

غير از آنچه در رساله آمده است، کلمات دعاي فرج و «رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ».

سؤال 1286. خواندن دعاي «الهي عظم البلاء» در قنوت نماز، چه حکمی دارد؟

اشکال ندارد.

سؤال 1287. اگر کسی اشتباهاً در یکی از رکعات غیر از رکعت دوّم، قنوت به‌‌جا آورد، نماز باطل می‌شود؟

نماز باطل نمی‌شود.

سؤال 1288. شخص بی‌‌سوادی قنوت نماز خود را غلط می‌خواند:

اوّلاً: نماز او چه حکمی دارد؟

باطل نیست.

ثانیاً: آیا وظیفه داریم به او تذکّر دهیم یا خیر؟

لازم نیست.

سؤال 1289. در نماز شب و هنگام تنگی وقت، خواندن قنوت کامل نماز وتر افضل است یا تکمیل رکعات نماز؟

تکمیل رکعات.

سؤال 1290. اگر در رکعت دوّم نماز جماعت اقتدا کنیم، هنگامی که امام و مأمومین قنوت مي‌خوانند با توجّه به اینکه ما در رکعت اوّل هستیم، چه وظیفه‌ای داریم‌؟ حال اگر قنوت خواندیم در رکعت بعدی که رکعت دوّم ما و رکعت سوّم نماز جماعت است، در خصوص قنوت چه وظيفه‌اي داريم؟

در همه صورت قنوت بخوانید، جایز، بلکه مستحب است.

سؤال 1291. چهل مؤمنی که در قنوت نماز وتر دعا مي‌کنیم، باید چه ویژگی‌هايي داشته باشند و با چه ملاک و معیاری آن چهل نفر را انتخاب کنیم؟

باید شیعه باشند.